استفاده از خدمت دیگری از دیر باز در تمامی دنیا در تجارت معمول بوده است. هنگامی كه این خدمت شامل انجام یك عمل حقوقی باشد، در حقوق توسط وجود نمایندگی و به طور دقیقتر توسط عقد وكالت از آن تعبیر میشود. با وجود آنكه این عقد كاربرد قابل ملاحظهای دارد، در حقوق طبیعی مفهوم روشنی برای آن متصور نیست؛ به عنوان مثال وكالت در شكل امروزی آن در رم ناشناخته بود.
قانون مدنی كشور فرانسه این عقد را اینگونه مشخص میسازد: «وكالت عقدی است كه توسط آن شخصی به دیگری توانایی انجام كاری را برای موكل و به نام او میدهد» (ماده 1984، بند اول).
از ماده 1984 اینگونه برمیآید كه وكیل لزوما یك شخص، حقیقی یا حقوقی است. دلیل اینكه ذكر چنین حقیقت مسلم و پیش پا افتادهای لازم آمده است، آن است كه برخی نویسندگان (كه آنقدر بیرحم نیستیم نام آنها را ذكر كنیم) در نوشتن خلاف آن تردید نكردهاند، به این صورت كه تصریح میكنند در خصوص عقودی كه به طور الكترونیكی منعقد میشود یك پردازنده (كه به طور عامتر رایانه نامیده میشود) میتواند وكیل قرار بگیرد! بیایید به حقوق برگردیم.
تعریف وكالت در قانون مدنی صحیح ولی مبهم و ناقص است. وكالت و procuration مترادف نیستند: كلمه لاتین اخیر، توانایی را نشان میدهد كه موكل به وكیل اعطا میكند؛ امروزه در رویهعملی، كلمه procuration دیگر هیچگاه برای مشخص كردن سند نوشته (instrumentum) كه توانایی داده شده به وكیل را محقق میسازد، به كار نمیرود (procuration به خودی خود در معنای مضیق كلمه یك عقد یكجانبه است).
رضا صومی - وکیل پایه یک دادگستری