میزگرد جایگاه همه‌ پرسی

به گزارش وکالت دات اینفو به نقل از ایسنا ، میزگرد علمی «بررسی جایگاه همه‌پرسی از منظر نظام حقوقی ایران، اندیشه اسلامی و موازین بین‌المللی» از سوی کمیسیون حقوق بشر اسلامی ایران برگزار شد.

بر اساس این گزارش محمد هاشمی در این نشست، اظهار کرد: در اصل 56 قانون اساسی آمده است که حاکمیت از آن خداست و انسان حاکم بر سرنوشت خود است و هیچ کس حق ندارد که این حق الهی را از انسان سلب کند؛ بنابراین در نظام حقوقی ایران که مبتنی بر اندیشه اسلامی است از حق تعیین سرنوشت و نیز حق همه‌پرسی صحبت شده است.

در همین خصوص وی چنین بیان کرد: اصل چهارم قانون اساسی آورده که اداره کشور از طریق انتخابات و همه پرسی انجام می‌شود و مردم با برگزیدن افراد خبره سرنوشت خود را تعیین می‌کنند؛ بنابراین همه‌پرسی نشات گرفته از افکار عمومی است که فضایی را ایجاد می‌کند تا مردم اندیشه خود را در عمل نشان دهند و چراغ راه تصمیم گیری‌های‌شان باشد.

این حقوقدان با اشاره به انواع همه‌پرسی‌ها ادامه داد: سه نوع همه‌پرسی از جمله همه‌پرسی تقنینی،‌ سیاسی و قانون اساسی داریم. در همه‌پرسی تقنینی قانونگذاری به افکار عمومی منتهی می‌شود،‌ در همه پرسی سیاسی تصمیم گیری سیاسی اتخاذ می‌شود و همه‌پرسی قانون اساسی زمینه‌ساز ابتکار عمل مردم در تدوین قانون اساسی است.

این استاد دانشگاه در همین راستا با بیان این که موضوع همه‌پرسی در سه ساحت هنجاری، ساختاری و رفتاری قابل بحث است، چنین ابراز عقیده کرد: برای اجرای همه‌پرسی مشکلات هنجاری، ساختاری و رفتاری وجود دارد. در واقع یکی از مشکلات امروز ما تحریم و بسته شدن فضای سیاسی است که عده‌ای از آن بهره می‌برند و دودش به چشم مردم می‌رود.

هاشمی افزود: ما از لحاظ هنجاری مشکل نداریم چرا که همه‌پرسی در قانون اساسی شناخته شده است.

در ادامه این نشست بیژن عباسی، عضو هیأت علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران با بیان این که حق تعیین سرنوشت، حق حاکمیت انسان‌هاست، اظهار کرد: از آن‌جا که همه افراد جامعه با همدیگر برابر هستند بنابراین کسی حق ندارد به آن‌ها دستور دهد. به طور کلی همه افراد دارای کرامت انسانی هستند.

این حقوقدان با اشاره به انواع مردم‌سالاری گفت: ما دو نوع مردم‌سالاری از جمله مردم‌سالاری غیرمستقیم و مستقیم داریم. مردم‌سالاری غیرمستقیم یعنی مردم تنها نماینده‌شان را انتخاب می‌کنند و مردم‌سالاری مستقیم یعنی مردم خودشان قوانین را وضع کرده و در همه‌پرسی مشارکت دارند.

عباسی با تاکید بر این که همه‌پرسی مشارکت دادن مردم در آخرین مرحله وضع قانون است گفت: از لحاظ بعد اجتماعی حق تعیین سرنوشت (همه‌پرسی) یعنی این که مردم در حقوق اجتماعی و اقتصادی مشارکت داشته باشند.

او با اشاره به این که حق تعیین سرنوشت دارای ابعاد مختلف است گفت:‌ همه‌پرسی یکی از اجزای کوچک حق تعیین سرنوشت است.

این حقوقدان با اشاره به این که در اکثر کشورهای دنیا مخالفت‌هایی با همه‌پرسی می‌شود ادامه داد: در کشوری مانند فرانسه مردم در همه‌پرسی قانون اساسی آن را نپذیرفتند.

عباسی ادامه داد: در کشور ما در اصول ششم، ‌59 و 177 قانون اساسی به صراحت همه‌پرسی به عنوان مصادیق ابراز حق تعیین سرنوشت به رسمیت شناخته شده است. هم‌چنین ما قانون همه‌پرسی سال 1367 را داریم و در زمینه تغییر و بازنگری قوانین از همه‌پرسی استفاده می‌کنیم.

این حقوقدان معتقد است که برای اجرای همه‌پرسی ما نیازمند عزم و اراده دولت‌مردان هستیم.

در ادامه این نشست حجت الاسلام و المسلمین بهمن اکبری، پژوهشگر ارشد مطالعات اسلام و حقوق بشر با اشاره به این که همه‌پرسی جزو حقوق بشر تلقی می‌شود گفت: همه‌پرسی ظاهری بارزترین نمود از حق تعیین سرنوشت است.

وی معتقد است: حقوقدانان، جامعه شناسان و مدیران باید در اجرای همه‌پرسی فعال شوند.اکنون در زمانی هستیم که رئیس جمهور کشورمان یکی از دغدغه های حقوق اساسی را همه پرسی می‌داند.

در ادامه این نشست محمد حسن حبیبی، عضو هیأت علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران با تاکید بر این که همه‌پرسی یک نهاد است گفت:‌ این موضوع در قانون اساسی نهادینه شده و در قوانین مختلف نیز مطرح شده است.

این حقوقدان ادامه داد:‌ در اصول 56، 57، 59 و 177 قانون اساسی، همه‌پرسی مطرح شده است و به طور کلی مردم حق حاکمیت‌شان را از راه همه پرسی مطرح می‌کنند.

او معتقد است: ما در بازنگری کلیات می‌توانیم از همه‌پرسی استفاده کنیم اما در جزییات قانونی نمی‌توانیم از همه‌پرسی استفاده کنیم.

حبیبی معتقد است که توسعه دموکراسی در هر کشوری منوط به حضور مردم در صحنه و تقویت نظام است.

این حقوقدان یادآور شد: زمانی که مردم به مدت چهار سال رییس‌جمهوری را انتخاب می‌کنند و به آن رای می‌دهند یعنی میدان را در اختیارش قرار می‌دهند بنابراین سیاست شفاف است و باید از مداخلات بی‌جا پرهیز شود.