افزایش سرمایه سهامی خاص

سرمایه شرکت را می توان از طریق صدور سهام جدید یا از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود افزایش داد.(ماده 157 ل.ا.ق.ت)
الف: پرداخت مبلغ اسمی یا مبلغ افزایش سرمایه به نقد
در این حالت ارائه گواهی بانکی با رعایت ماده 184 ل.ا.ق.ت بهمراه سایر مدارک به اداره ثبت شرکتها الزامی است .

ب: تبدیل مطالبات حال شده اشخاص از شرکت به سهام جدید
در تبدیل مطالبات حال شده اشخاص به سهم ،رعایت مواد 175 الی187 ل.ا.ق.ت الزامی است . سهام جدید ی که در نتیجه این گونه افزایش سرمایه صادر می گردد می بایستی ورقه خریدسهم توسط طلبکاران که مایل به پذیره نویسی می باشد امضا شود. در ورقه خرید سهم رعایت بندهای ذیل ماده 179 ل.ا.ق.ت ضروری است . در مورد مواد فوق الاشاره در موقع ارائه مدارک افزایش سرمایه می بایستی لیست کاملی ار بستانکاران شرکت شامل مطالبات حال شده آنان که تبدیل به سهام گردیده ورونوشت اسناد و مدارکی که حاکی است از تصفیه این مطالبات به سهام به همراه سایر مدارک به اداره ثبت شرکتها تسلیم شود.

ج: انتقال سود تقسیم نشده یا اندوخته شرکت یا عواید حاصله از اضافه ارزش سهام جدید به سرمایه
سود یا اندوخته مازاد بر اندوخته قانونی  و یا عواید حاصله از اضافه ارزش سهام جدید بر اساس ماده 160 ل.ا.ق.ت را به سرمایه شرکت اضافه نماید . در این حالت کلیه عواید حاصله و سود یا اندوخته قانونی به نسبت سهام به هر یک از سهامداران تعلق می گیرد.
صورتجلسه هیات مدیره دایر بر رعایت موارد بهمراه سایر مدارک به اداره ثبت شرکتها تسلیم گردد.

د: تبدیل اوراق قرضه به سهام
افزایش سرمایه از طریق تبدیل اوراق قرضه به سهام فقط در شرکتهای سهامی عام با رعایت مفاد مواد 51 الی 71 ل.ا.ق.ت امکان پذیر می باشد .
ورقه قرضه ورقه قابل معامله است که معرف مبلغی وام با بهره معین است که تمام یا جزء آن در موعد معین باید به مالک آن مسترد گردد. دارندگان اوراق قرضه جزء سهامداران شرکت محسوب نمی شوند و در اداره شرکت حق هیچگونه دخالتی را ندارند و فقط بستانکاران شرکت محسوب می گردند.

مجمع عمومی فوق العاده شرکت می تواند در صورتی که موعد پرداخت اوراق قرضه فرا رسیده باشد تعویض این اوراق با سهام شرکت را تصویب نماید. این تصمیم باید مقارن و همزمان با تصمیم افزایش سرمایه حداقل تا سقف اوراق قرضه منتشره باشد. این تصویب باید با رعایت ماده 161 ل.ا.ق.ت و خصوصاً تبصره 2 آن همراه باشد.

افزایش سرمایه از طریق تادیه غیر نقد
افزایش سرمایه از محل تادیه مبلغ اسمی سهام جدید به غیر نقد فقط در شرکتهای سهامی خاص امکان پذیر می باشد .
وفق 4 ماده 183 ل.ا.ق.ت چنانچه تمام یا قسمتی از افزایش سرمایه از طریق آورده های غیر نقدی سهامداران یا افراد دیگری که مجمع با ورود آنان به شرکت موافقت می نماید باشد. بر اساس رعایت ماده 82 قانون فوق الذکر این اموال می بایستی مورد تقویم و ارزیابی کارشناس رسمی دادگستری واقع گردیده و به تصویب مجمع عمومی فوق العاده با دستور جلسه افزایش سرمایه رسیده و مدارک آن بانضمام سایر مدارک مورد نیاز به اداره ثبت شرکتها ارائه گردد.
مبلغ افزایش سرمایه از آورده غیر نقدی تابع مبلغ و ارزش تعیین شده آن توسط کارشناس مربوطه بوده و ذکر مبلغی بیش از آن مجاز نمی باشد. چنانچه این آورده مربوط به تعدادی از سهامداران یا افراد جدید الورود به شرکت باشد رعایت مواد 77 الی 81 ل.ا.ق.ت الزامی است. (در زمانی که در مجمع بحث در مورد افزایش سرمایه شرکت کلاً یا جزئاً از محل آورده های غیر نقد و استفاده از مزایای در خواست شده مربوط به آن سهام می باشد سهامداران آوردنده آورده های غیر نقد حق رای در جلسه نداشته و آن قسمت از سرمایه غیر نقد که موضوع مذاکره  و رای می باشد از حیث حد نصاب جهت اعلام رسمیت جلسه و رای گیری محسوب نمی گردد و چنانچه مجمع با این آورده ها و امتیازات در خواست شده موافقت ننماید دومین جلسه مجمع به فاصله زمانی که بیش از یک ماه نخواهد بود تشکیل و در حد فاصل دو جلسه اشخاص که آورده های غیر نقد آنان و یا مزایای درخواست شده توسط مجمع قبول نشده باشد در صورت تمایل می توانند بمیزان ارزش تعیین شده اموال غیر نقد بصورت نقد مبلغ سهام را تعهد و تادیه نمایند و همچنین از مزایا و امتیازات درخواستی نیز انصراف حاصل نمایند. در صورتی که صاحبان آورده غیر نقد و در خواست کنندگان مزایا و امتیازات ذکر شده بنظر مجمع تسلیم نشوند تعهد آنها نسبت بسهام خود باطل شده محسوب و سایر پذیره نویسان می توانند بجای آنان این سهام را تعهد و مبالغ لازم را تادیه و سهام مربوطه را ابتیاع نمایند. ضمنا در جلسه ثانوی که جهت رسیدگی به وضع آورده های غیر نقد و مزایای مطالبه شده جهت آن تشکیل می گردد می بایستی بیش از نصف پذیره نویسان هر مقدار از سهام شرکت که تعهد شده است حاضر باشند و در آگهی دعوت نوبت دوم باید نتیجه جلسه قبل و دستور جلسه نوبت دوم قید گردد(ماده 80 ل.ا.ق.ت )همچنین در صورت انصراف سهامداران از تبدیل آورده های غیر نقد به سرمایه شرکت و عدم خریداری سهام جدید توسط سایر سهامداران در صورتی که قسمتی از افزایش سرمایه بصورت نقد بوده و مبالغ آن تادیه و گواهی از بانک ارائه گردیده ، شرکت می تواند در صورت انصراف از کل افزایش سرمایه به استناد ماده 19 قانون تجارت از اداره ثبت شرکتها خواستار دریافت گواهینامه استرداد سرمایه واریزی جهت قسمتی از افزایش سرمایه را نماید و اداره مذکور به استناد ماده مارالذکر ملزم به ارائه چنین گواهینامه می باشد.
افزایش سرمایه در شرکتهای سهامی عام (انحصارا جهت شخص سهامداران ) و سهامی خاص (سهامداران و افراد جدید الورود)

مجامعی که جهت اتخاذ تصمیم در خصوص امر مذکور تشکیل می گردد به دو صورت ذیل امکان پذیر است :

الف- تشکیل مجمع با حضور کلیه سهامداران
الف-1 :جلسه مجمع عمومی فوق العاده با حضور صد در صد سهامداران تشکیل و عملی شدن افزایش سرمایه را به یکی از طرق مذکور در ماده 158 ل.ا.ق.ت یا تجمیعی از بندهای ماده مذکور و ماده مربوطه اساسنامه را اصلاح می نماید. در این مورد مدارک ذیل طبق ماده 183 ل.ا.ق.ت ضروری می باشد .
1-صورتجلسه مجمع عمومی فوق العاده دایر بر افزایش سرمایه با رعایت کامل مفاد اساسنامه شرکت و قانون تجارت یعنی مواد 105 و 101 و 161 و  تبصره آن.
2-فهرست صد در صد سهامداران حاضر در جلسه با تایید هیات مدیره رئیسه جلسه در رعایت ماده  105(ل.ا.ق.ت) و تبصره2 آن.
3-دو نسخه اظهار نامه مبتنی بر افزایش سرمایه و اعلام سرمایه جدید و تعداد سهام شرکت و اسامی سهامداران و تعداد سهام هر یک از آنان و امتیازات و نوع سهام (برگهای اظهار نامه از واحد فروش اوراق بهادار مستقر در اداره ثبت شرکتها تهیه شود.)
4-مدارک لازم در مورد بندهای مربوط به افزایش سرمایه با توجه به ماده 158 ل.اق.ت.

الف2-:جلسه مجمع عمومی فوق العاده با حضور صد در صد سهامداران تشکیل و رای بر تصویب افزایش سرمایه به یکی از طرق مذکور در ماده 158 ل.ا.ق.ت یا چند طریق آن تواما داده و مقرر می گردد پس از عملی شدن افزایش سرمایه ماده اساسنامه مربوطه اصلاح گردد که با توجه به اینکه هیات مدیره مجری مصوبات مجمع می باشد بایستی طبق ماده 163 ل.ا.ق.ت و با عنایت بماده 183 ل.ا.ق.ت عمل نماید. ضمنا مدارک ذیل جهت ثبت لازم می باشد :
1-صورتجلسه مجمع عمومی فوق العاده با رعایت مواد 101 و 161 ل.ا.ق.ت و تبصره های 1و2 آن.
2-فهرست کلیه سهامداران حاضر در جلسه با امضای آنان و تایید هیات رئیسه جلسه در رعایت ماده 105.
3-آگهی حق تقدم یا افزایش سرمایه در رعایت ماده 169 و 166 ل.ا.ق.ت.
4-صوتجلسه هیات مدیره جهت انجام مصوبات مجمع و عملی شدن افزایش سرمایه .
5-دو نسخه اظهار نامه دال بر افزایش سرمایه .
6-مدارک لازم در مورد بندهای مربوط به نحوه افزایش سرمایه در رعایت ماده 158 ل.ا.ق.ت.

ب-تشکیل مجمع با حضور اکثریت سهامداران :
در این مورد می بایستی دعوت از سهامداران شرکت جهت حضور در مجمع فوق العاده با رعایت مواد 84 و98 و100 ل.ا.ق.ت و اساسنامه شرکت بعمل آید.
ماده 84 ل.ا.ق.ت مقرر می دارد جلسه مجمع در نوبت اول باحضور بیش از 51% از سهامداران و در نوبت دوم باحضور بیش از 50% سهامداران رسمیت می یابد به شرطی که در آگهی دعوت دوم نتیجه دعوت اول قید گردد.
ماده 98 ل.ا.ق.ت فاصله بین نشر دعوتنامه و مجمع را حداقل 10 روز و حداکثر 40 روز مقرر داشته است .
طبق ماده 100 در آگهی دعوت منتشره در روزنامه شرکت ، دستور جلسه و ساعت و نشانی کامل محل جلسه و تاریخ آن می بایستی صراحتا قید گردد.
مدارک لازم در بند فوق با نظر به ماده 183 ل.ا.ق.ت عبارتست از :
1-آگهی دعوت مجمع مندرج در روزنامه شرکت با رعایت مفاد مواد ذکر شده .
2-صورتجلسه مجمع عمومی فوق العاده دایر برافزایش سرمایه با رعایت کامل ماده 101 و ماده 161 ل.ا.ق.ت و تبصره های آن .
3-دو نسخه اظهار نامه دال بر اعلام سرمایه جدید و تعداد سهام و مزایا و نوع آن و اسامی سهامداران با تعداد سهام آنان.
4-مدارک لازم در مورد عملی شدن افزایش سرمایه به یکی از طرق مندرج در ماده 158 ل.ا.ق.ت یا تجمیعی از بندهای مزبور.
5-فهرست سهامدارن حاضر در مجمع با امضای آنان و تایید هیات رئیسه جلسه مبنی بر صحت حضور آنان.
6-صورتجلسه هیات مدیره دال بر انجام افزایش سرمایه در اجرای مصوبه مجمع عمومی فوق العاده مربوطه.
7-فهرست سهامداران پس از افزایش سرمایه با تایید هیات مدیره مستندا به تبصره بند 4 ماده 183 ل.ا.ق.ت.
8-آگهی حق تقدم یا افزایش سرمایه در اجرای مواد 166 و 169 لایحه اصلاحی قسمتی از قانون تجارت جهت شرکتهای سهامی خاص و آگهی مذکور در رعایت مواد فوق الذکر و رعایت مواد 170 و 171 ل.ا.ق.ت جهت شرکتهای سهامی عام .

توضیحات
در خصوص مجامع فوق الاشعار :
الف-چنانچه مجمع در رعایت ماده 167 لایحه اصلاحی قانون تجارت تصویب نماید که تمام یا قسمتی از حق تقدم صاحبان سهام به نسبت تمام یا بخشی از پذیره نویسی سهام جدید مربوط به افزایش سرمایه مصوبه همان مجمع را سلب نماید می بایستی این ماده و تبصره مربوط به آن کاملا رعایت گردد . هیات مدیره در گزارش خود در رعایت این ماده و تبصره آن بایستی غیر از توجیه لزوم افزایش سرمایه ، علل و مواد سلب حق تقدم از بعض یا کلیه سهامداران را ذکر و اسامی افراد جدید یا سهامدارانی را که اینگونه سهام بنفع آن سلب حق تقدم گردیده معرفی و تعداد و قیمت سهام و عواملی را که در تعیین قیمت مدنظر واقع گردیده اعلام نماید و ضمنا بازرس یا بازرسان شرکت می بایست گزارش هیات مدیره و علل ذکر شده جهت سلب حق تقدم سهامداران را کاملا تایید نمایند.
چنانچه سلب حق تقدم از بعضی از سهامداران بنفع تعدادی دیگر از سهامداران باشد بر اساس ماده 168ل.ا.ق.ت سهامدارانی که اینگونه سهام جهت آنان منظور شده نمی توانند در اخذ رای جهت اعلام نظریه مجمع در مورد سلب حق تقدم سایر سهامداران بنفع آنان شرکت نماید. در احتساب حد نصاب رسمیت جلسه و دارا بودن اکثریت قانونی جهت معتبر بودن تصمیمات مجمع ، سهام این سهامداران ملحوظ نظر و محسوب نمی گردد.
ب-براساس ماده 165 ل.ا.ق.ت مادامی که سرمایه قبلی و تعهدی شرکت کلا پرداخت نشده و تادیه نشده باشد افزایش سرمایه جدید مجاز نمی باشد.
ج-بر اساس تبصره ماده 183 ل.ا.ق.ت اظهارنامه های افزایش سرمایه می بایستی توسط کلیه اعضای هیات مدیره امضا شود.
د-بموجب ماده 184 ل.ا.ق.ت اساسنامه شرکت نمی تواند متضمن  اختیار افزایش سرمایه در شرکت برای هیات مدیره باشد و هیات مدیره راسا مجاز به افزایش سرمایه نبوده و فقط مجری مصوبات مجمع عمومی برای عملی نمودن افزایش سرمایه می باشد .
ه-افزایش سرمایه از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود در صورتی که برای صاحبان سهام ایجاد تعهد کند ممکن نمی باشد مگر آنکه کلهیه صاحبان سهام با آن موافق باشند (ماده 159 ل.ا.ق.ت)
و-طبق ماده 94 هیچ مجمعی و با اکثریتی نمی تواند بر تعهدات صاحبان سهام بیفزاید .
ز-شرکت های سهامی خاص نمی توانند سهام خود را برای پذیره نویسی یا فروش در سازمان بورس و اوراق بهادار یا بانکها به عموم عرضه نمایند و یا به انتشار آگهی و اطلاعیه و یا هر نوع اقدام تبلیغاتی دیگر برای فروش سهام به غیر سهامداران مبادرت نمایند مگر اینکه از مقررات مربوط به شرکتهای سهامی عام که در قانون تجارت ذکر گردیده تبعیت و پیروی نمایند(ماده 21 ل.ا.ق.ت)
ح-بموجب ماده 162 ل.ا.ق.ت مجمع عمومی فوق العاده می تواند به هیات مدیره اجازه دهد که ظرف مدت معینی که می بایستی از 5 سال تجاور ننماید سرمایه شرکت را به یکی از طرق ذکر شده در قانون و تا سقف مبلغ مشخص شده افزایش دهد.
ط-مستفاد از ماده 188 ل.ا.ق.ت در موردی که افزایش سرمایه از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام موجود صورت گیرد کلیه این افزایش سرمایه باید نقدا پراخت شود و نیز سهام جدیدی که در قبال این افزایش سرمایه صادر می شود باید هنگام پذیره نویسی برحسب مورد کلا پرداخته یا تهاتر شود.
ی-بر اساس ماده 163 ل.ا.ق.ت هیات مدیره در هر حال مکلف و موظف است در هر نوبت پس از عملی شدن افزایش سرمایه مراتب آن را حداکثر ظرف یک ماه ضمن اصلاح ماده اساسنامه به اداره ثبت شرکت ها اعلام تا آن مرجع نسبت به ثبت و آگهی مفاد آن اقدام نماید.
ک-طبق تبصره 1 ماده 161 ل.ا.ق.ت مجمع عمومی فوق العاده که در مورد افزایش سرمایه اتخاذ تصمیم می کند شرایط مربوط به فروش سهام جدید و تادیه قیمت آن را تعیین یا اختیار تعیین آن را به هیات مدیره شرکت واگذار خواهد کرد .

به بیانی دیگر :

در شرکت های سهامی خاص پس از اتخاذ تصمیم راجع به افزایش سرمایه از طریق انتشار سهام جدید باید مراتب از طریق نشر آگهی در روزنامه کثیرالانتشاری که آگهی های مربوط به شرکت در آن منتشر می گردد به اطلاع صاحبان سهام برسد. در این آگهی باید اطلاعات مربوط به مبلغ افزایش سرمایه، مبلغ اسمی سهام جدید، حسب مورد مبلغ اضافه ارزش سهم، تعداد سهامی که هر صاحب سهم به نسبت سهام خود حق تقدم درخرید آنها را دارد و مهلت پذیره نویسی و نحوه پرداخت ذکر شود. در صورتی که برای سهام جدید شرایطی خاصی در نظر گرفته شده باشد چگونگی این شرایط در آگهی قید خواهد شد. برای ثبت افزایش سرمایه شرکت های سهامی خاص فقط تسلیم اظهارنامه به ضمیمه مدارک زیر به مرجع ثبت شرکت ها کافی خواهد بود:

• صورتجلسه مجمع عمومی فوق العاده که افزایش سرمایه را تصویب نموده یا اجازه آن را به هیئت مدیره داده است و در صورت اخیر صورتجلسه هیئت مدیره که افزایش سرمایه را مورد تصویب قرارداده است.

• یک نسخه از روزنامه ای که آگهی مذکور در ماده ١٦٩ این قانون در آن نشر گردیده است.

• اظهارنامه مشعر بر فروش کلیه سهام جدید و در صورتی که سهام جدید امتیازاتی داشته باشد باید شرح امتیازات و موجبات آن در اظهارنامه قید شود.

• در صورتی که قسمتی از افزایش سرمایه به صورت غیر نقدی باشد باید تمام قسمت غیر نقدی تحویل گردیده و با رعایت ماده ٨٢ این قانون به تصویب مجمع عمومی فوق العاده رسیده باشد.

افزایش سرمایه از طریق بالا بردن مبلغ اسمی سهام

دراین طریق شرکت سهامی اقدام به بالا بردن بهای اسمی سهام خود می نماید. به طور مثال شرکتی دارای پانصد سهم هزار ریالی است و می خواهد سرمایه اش را دو برابر کند. مجمع عمومی این طریق را مورد تصویب قرار می دهد و مقرر می کند که از این پس هر سهم ٢٠٠٠ ریال ارزش خواهد داشت و از صاحبان سرمایه میخواهد که به نسبت سهام خود مبلغ اضافی را پرداخت کنند.

افزایش سرمایه از طریق بالابردن مبلغ اسمی سهام موجود در صورتی که برای صاحبان سهام ایجاد تعهد کند ممکن نخواهد بود مگر آنکه کلیه صاحبان سهام با آن موافق باشند. این قاعده بدین جهت تدوین شده که طبق اصلی کلی هیچ اکثریتی حق ندارد بر تعهدات شرکا بیفزاید در واقع  نمی توان شرکا را وادار کرد علاوه بر آنچه در شرکت دارند مبلغی به شرکت بیاورند.

درموردی که افزایش سرمایه از طریق بالابردن مبلغ اسمی سهام موجود صورت می گیرد کلیه افزایش سرمایه باید نقدا پرداخت شود و نیز سهام جدیدی که در قبال افزایش سرمایه صادر می شود باید هنگام پذیره نویسی بر حسب مورد کلا پرداخته یا تهاتر (برطرف شدن یا حذف دو دِین متقابل را تا اندازه‌ای که با هم معادلند، تهاتر نامیده می شود) شود.

مقررات کلی مربوط به افزایش سرمایه

تصمیم مربوط به افزایش سرمایه در صلاحیت انحصاری مجمع عمومی فوق العاده می باشد. اساسنامه شرکت نمی تواند متضمن اختیار افزایش سرمایه برای هیئت مدیره باشد.
برای افزایش سرمایه شرکت رعایت ٣ شرط ضروریست:

• تصویب مجمع عمومی فوق العاده.
• تادیه تمام سرمایه قبلی شرکت .
• تادیه مبلغی افزایش سرمایه.

مجمع عمومی فوق العاده به پیشنهاد هیئت مدیره پس از قرائت گزارش بازرسان شرکت در مورد افزایش سرمایه شرکت اتخاذ تصمیم می کند. مجمع مزبور ضمن اتخاذ تصمیم نسبت به افزایش سرمایه شرایط مربوط به فروش سهام جدید و تادیه قیمت آن را تعیین یا اختیار آن را به هیئت مدیره مدیره واگذار خواهد کرد. هیئت مدیره در هر حال مکلف است در هر نوبت پس از عملی ساختن افزایش سرمایه حداکثر ظرف ١ ماه مراتب را ضمن اصلاح اساسنامه در قسمت مربوط به مقدار سرمایه ثبت شده شرکت، به مرجع ثبت شرکت ها اعلام کند تا پس از ثبت جهت اطلاع عموم آگهی شود.

منبع : وکالت دات اینفو