صلاحیت جدید دادگاه ها

در جرایمی که مرتکبین آنها کمتر از 18 سال تمام شمسی سن داشته باشند نخست نیروی انتظامی ملزم شده است که پلیس ویژه اطفال و نوجوان را تشکیل دهد و دوم اینکه در دادسرا نیز دادسرای ویژه اطفال و نوجوانان پیش بینی شده است. این مقررات ویژه در دادسرای اطفال مواردی از قبیل قرارهای تامین می باشد که در این نوع دادسراها و دادگاه های عمومی و انقلاب تامین باید از والدین به اولیاء و سرپرستان گرفته شود و مبنی بر حضور  طفل در زمان احضار می باشد و نیز در صورت ضرورت اخذ کفیل یا وثیقه از متهمین بالای 15 سال انجام خواهد شد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی وکالت دات اینفو ، دومین هم اندیشی آموزش همگانی قانون جدید آیین دادرسی کیفری با موضوع دادگاه های کیفری، کیفیت محاکمه و صدور رای توسط مرکز آموزش همگانی معاونت آموزش و تحقیقات قوه قضاییه برگزار شد.

دکتر حامد رحمانیان مدرس دانشگاه درباره ویژگی های دادگاه اطفال و بررسی های مقدماتی در جرایم اطفال گفت: در جرائمی که مرتکبین آنها کمتر از 18 سال تمام شمسی سن داشته باشند نخست نیروی انتظامی ملزم شده است که پلیس ویژه اطفال و نوجوان را تشکیل دهد و دوم اینکه در دادسرا نیز دادسرای ویژه اطفال و نوجوانان پیش بینی شده است. این مقررات ویژه در دادسرای اطفال مواردی از قبیل قرارهای تامین می باشد که در این نوع دادسراها و دادگاه های عمومی و انقلاب تأمین باید از والدین به اولیاء و سرپرستان گرفته شود و مبنی بر حضور  طفل در زمان احضار می باشد و نیز در صورت ضرورت اخذ کفیل یا وثیقه از متهمین بالای 15 سال انجام خواهد شد.

در این نوع از دادسراها بازداشت موقت انجام نمی شود و تنها قرار نگهداری موقت صادر می شود که این قرار در کانون اصلاح و تربیت انجام می شود و البته نگهداری موقت در صورت ضرورت و عدم امکان تحصیل وثیقه یا کفیل می باشد.

در جرایم مشهود اطفال و نوجوانان ضابطان به هیچ وجه حق بازجویی و تحقیقات مقدماتی از افراد زیر 18 سال را نخواهند داشت و باید به سرعت دادسرای اطفال را در جریان قرار دهند. در دادگاه اطفال و نوجوانان که مرجعی اختصاصی و نه تخصصی است به این معنا  که فقط به جرایم اطفال رسیدگی می کند و صلاحیت رسیدگی به دیگر جرایم را ندارد, این دادگاه ها با حضور یک قاضی و دو مشاور تشکیل می شود. مشاورین علوم اجتماعی، مددکاری اجتماعی و روانشناسی مشاوره لازم را به  قاضی در خصوص مسائل تربیتی روانی و اجتماعی خواهند داد.

شعبه ای از دادگاه کیفری یک که به صورت تخصصی به جرایم اطفال رسیدگی می کند با حضور سه قاضی تشکیل می شود که در این دادگاه نیز حضور دو مشاور الزامی می باشد. هم چنین در رسیدگی نیز تفاوت هایی ایجاد شده است. ویژگی قضات دادگاه های اطفال داشتن حداقل 5 سال سابقه قضاوت، تأهل و ترجیحاً دارای فرزند و داشتن شرط سنی است.

در این دادگاه ها در بعضی از جرایم حتما باید وکیل حضور داشته باشد که شامل جرایم با دیه بیش از خمس دیه کامل است و جرایم تعزیری درجه یک تا شش نیز حضور وکیل را الزامی کرده است اما در جرایم درجات هفت و هشت دفاع می تواند توسط ولی نیز انجام شود.

برابر ماده 294 آ.د. ک جدید دادگاه های کیفری به پنج دادگاه دادگاه کیفری یک، دادگاه کیفری دو، دادگاه انقلاب، دادگاه اطفال و نوجوانان و دادگاه نظامی تقسیم می شود که دادگاه نظامی هم به دو قسمت نظامی یک و دو تقسیم شده است که با تصویب این قانون کلیه تشکیلات دادگاه های کیفری سابق منسوخ شده و دیگر دادگاه کیفری استان و دادگاه عمومی جزایی نخواهیم داشت و همه دادگاه های کیفری چه عمومی و چه اختصاصی از آ. د.ک جدید تبعیت می کنند و حتی دادگاه های نظامی نیز در حال حاضر آ.د.ک خاص خود را دارا هستند.

در این هم اندیشی آموزشی، محمد مصدق معاون سازمان قضایی نیروهای مسلح گفت: در نظام قضایی ایران رسیدگی دو مرحله ای است، مرحله  دادسرا و مرحله دادگاه که این نظام برگرفته از قانون فرانسه می باشد و در اکثر کشورهای نیز چنین است.

از محسنات این قانون  ارائه  فرمول در همه موارد می باشد که همه دادگاه ها باید در چارچوب صلاحیت ها و برابر این فرمول عمل کنند. نکات مطرح در خصوص دادگاه های کیفری بدین قرار است که دادگاه کیفری یک با 3 قاضی  تشکیل و رسمیت جلسه هم با 3 قاضی می باشد. سپس چنانچه 2 قاضی حاضر بوده و سومین قاضی نباشد آن قسمت از تخقیقاتی که بدون حضور تمامی اعضا انجام شده است، محلی از اعراب نخواهد داشت و اعتبار آن هم با اکثریت آراست. پیش بینی شده که اگر یکی از قضات حاضر نباشد رئیس حوزه فرد دیگری را معرفی می کند تا تعداد کامل گردد.

در دادگاه کیفری دو قاضی واحد بررسی پرونده را به عهده دارد. در دادگاه انقلاب حسب مورد در جرایمی که مجازات آنها از نوع مجازات های کیفری یک می باشد تعدد قاضی پیش بینی شده است در پرونده هایی که مجازات آنها سبک می باشد و در حد دادگاه های کیفری است قاضی واحد است.

دادگاه اطفال و نوجوانان دادگاهی اختصاصی است و با یک قاضی تشکیل می شود و البته در جرایمی که از نوع پرونده هایی که در صلاحیت دادگاه کیفری و انقلاب نباشد، ابتدا اگر طفل یا فرد کمتر از 18 سال یعنی بالغین کمتر از 18 سال که در دختران 9-18 و در پسران 16-18 باشد و اگر موضوع و صلاحیت دادگاه کیفری یک باشد دادگاه کیفری یک ویژه اطفال به این پرونده رسیدگی می کند و نیز اگر افراد زیر 18 سال مرتکب یکی از جرائم مربوط به مواد مخدر که در صلاحیت دادگاه انقلاب است شود، صلاحیت بررسی به دادگاه کیفری یک ویژه اطفال واگذار می شود .

درخصوص علت تعدد قاضی در دادگاه های کیفری، در همه نظام های قضایی دنیا در خصوص جرایمی که در دیدگاه آن نظام مهم است، برای بررسی کافی تعدد و قاضی لحاظ می شود زیرا صلاحیت دادگاه کیفری یک در جرایم مهم است. پس با 3 قاضی بررسی می شود و با لازم الاجرا شدن این قانون اشکالات بر دادگاه انقلاب مرتفع می شود و در نتیجه دیگر هیچ مجازات اعدامی با قاضی واحد نخواهیم داشت و هم چنین همه این احکام قابل اعتراض خواهند بود.