وكالت دادگستری در فرانسه

وكلای دادگستری هر حوزه قضایی فرانسه درون نهادی صنفی گردهم آمده تا مقررات حاكم بر حرفه خود را، در چارچوب قوانین و آیین نامه های دولتی قابل اجرا تنظیم نموده و خود بر اجرای صحیح آن نظارت كرده و به طور همبسته از حقوق صنفی خود در مقابل هرگونه تعرضی از خارج، بویژه از جانب مقامات دولتی، حمایت و دفاع نمایند. این نهاد صنفی كانون وكلای دادگستری نام دارد و دارای شخصیت حقوقی میباشد كه نقش حامی حقوق و ناظر بر اجرای تعهدات دسته جمعی وكلای عضو آن را داشته و به عنوان سخنگوی رسمی این صنف اقدام مینماید.

انگیزه اصلی ایجاد كانون وكلا، حمایت از حقوق و مقام وكلای دادگستری، چه به طور انفرادی و چه جمعی بوده است. باتوجه به نقش مفید و درعین حال حساس این حرفه در جامعه ای كه عدالت و آزادیهای فردی و اجتماعی را سرلوحه خود قرارداده است، اهمیت نقش كانون وكلا دراین كشور به خوبی نمایان میشود. بی جهت نیست كه هركجا آزادیهای فردی و اجتماعی از سوی مقامات حاكم محدود یا لغو شده است، فعالیت و حتی موجودیت كانون وكلا زیر سؤال رفته تا فعالیت وكلای دادگستری تحت نظر و كنترل این مقامات درآید. بنابراین میتوان بدون اغراق بیان داشت كه میزان حمایت كانون وكلا از اعضای خود نشان دهنده مؤثر بودن نقش وكلای دادگستری در یك جامعه و همچنین حدودی كه درآن برای آزادی و عدالت تعیین شده است میباشد.

درفرانسه، از زمان انقلاب 1789 تاكنون، كانونهای وكلا مراحل كم وبیش دشواری را پشت سر گذاشته و امروزه جایگاه خود را در چارچوب نظامی دمكراتیك و جامعهای آزاد تثبیت كرده ا ند. انگیزه اصلی كانونهای وكلا حفظ این جایگاه است، كه این مستلزم حمایت از شأن و اعتبار این حرفه به طور كلی و از اعضای خود به صورت انفرادی میباشد.

هرگاه مقامات دولتی یا اداری، و حتی تقنینی، درصدد آن برمیآیند كه تدابیری جهت محدودساختن حقوق شهروندان در زمینه دادخواهی و دادرسی- از قبیل محدودكردن حق دفاع برای عاملان جرایمی خاص یا تعرض به اصل برائت- اتخاذ نمایند، كانونهای وكلا شدیداً اعتراض كرده و برای مبارزه با چنین طرحهایی به طرق قانونی وارد صحنه میشوند.

كانون وكلا نسبت به رفتار نیروهای انتظامی و پلیس هنگام دستگیری و بازداشت مجرمان حتمی یا احتمالی بسیار حساس است و درصورت اعتراض وكلای متهمان به نحوه اقدام پلیس دراین مواقع از وكلا كاملاً حمایت میكند.

از سویی دیگر، كانون وكلا در فرانسه از اعضای خود در مقابل هرگونه فشار یا تهدیدی از سوی مقامات یا طرفهای دعوی بهطور قاطعانه حمایت میكند. قاطعیت این حمایت به حدی است كه میتوان، از نظر كانون، صحبت از نوعی مصونیت برای وكیل دادگستری هنگام انجام وظایفش درجهت دفاع از موكلش به میان آورد.

اما حمایت از حرفه وكالت، مستلزم آن است كه افرادی كه این حرفه را پیش میگیرند، به نوبه خود، در چارچوب قوانین و مقررات عمل كرده و با كردار خود شأن این حرفه و جایگاه آن را در جامعه حفظ نمایند. پس جنبه مهم یدگر فعالیت كانون وكلا نظارت بر نحوه عمل وكلای عضو آن است.

دوجنبه حمایت و نظارت در فعالیتهای كانون وكلای فرانسه نمایان است و تا حد زیادی هم با یكدیگر توأم میباشد زیرا انگیزه این نظارت، حمایت مؤثر از صنف و از اعضای آن میباشد.

در این راستا، فعالیت نظارتی كانون وكلا در فرانسه را میتوان پیرامون دو محور اصلی قرارداد: نخست در هنگام ورود به صنف، از طریق صدور پروانه وكالت، برای حفظ كیفیت و كارآیی شغل وكالت و سپس در مدت انجام حرفه، با نظارت انتظامی، برای حفظ شأن و اعتبار شغل.

قبل از بررسی فعالیتها و نحوه عمل كانون وكلا در فرانسه، لازم میدانیم در ابتدا تشكیلات و سازماندهی آن را به اختصار شرح دهیم.

1ـ سازماندهی كانون وكلا در فرانسه

درحوزه صلاحیت هر دادگاه استینافی در فرانسه یك كانون وكلا تشكیل شدهاست. هركانون یك انجمن صنفی است كه از شخصیت حقوقی مجزایی برخوردار بوده و در حوزه قضایی خود به طور كاملاً مستقل عمل میكند.

در پشت پرده این برابری حقوقی، كانونها در فرانسه دارای اهمیت متفاوتی هستند زیرا در بعضی مناطق تعداد اعضای آنها از پنجاه نفر تجاوز نكرده و در مناطقی دیگر، نظیر اطراف شهرهای بزرگ، تعداد اعضا به چندین هزار میرسد. بنابراین، اگرچه ساختار داخلی كانونها مشابه یكدیگر است اما عملكرد آنها دریك سطح نیست. كانون وكلای پاریس كه ازنظر كمیت مهمترین آنها میباشد دارای نزدیك 15000 عضو است. طبیعی است كه با داشتن چنین حجمی، كانون پاریس دارای تشكیلات مفصلتری بوده و از این نظر به عنوان مهمترین كانون وكلای فرانسه به حساب میآید.

هركانونی توسط هیأت مدیرهای كه عنوان «شورای نظام» (Conseil de I'Order) را دارد اداره میشود. این شورا دراین امر از حمایت قانون برخوردار بوده وظایفش نیز از قانون ناشی میگردد. شورای نظام یا هیأت مدیزه كانون از سوی وكلای عضو كانون مربوطه انتخاب میشود. تعداد اعضای آن درهر كانونی متفاوت سات. برای مثال، در كانون وكلای پاریس، هیأت مدیره از 36عضو تشكیل میگردد. اعضای شورای نظام یا هیأت مدیریت برای مدت سه سال توسط وكلای عضو كانون انتخاب میشوند و هر سال كرسی 3/1 از آنان به رأیگیری گذاشته میشود.

هیأت مدیره كانون رییسی را برای خود انتخاب میكند كه در مقام ریاست كانون انجام وظیفه میكند. رییس كانون را اصطلاحاً در فرانسه «چوب بدست» (Batonnier) مینامند. این لقب به یاد اسطوره نیكلای مقدس (Saint Nicholas) معروف به حامی وكلا میباشد كه همیشه چوبی را به عنوان عصا دردست داشته و با عصایش از مریدان خود حمایت میكردهاست. رییس كانون برای یك دوره دوساله انتخاب میشود. در آغاز سال دوم مدیریت او و همزمان با انتخاب ثلثی از اعضای هیأت مدیره، یك نفر به عنوان قائممقام وی انتخاب میشود كه سال بعد، هنگام خاتمه ریاست او، این شخص جانشین او شده و ریاست كانون را به عهده میگیرد.

رییس كانون همه اختیارات لازم برای نمایندگی هیأت مدیره و كانون را داراست و به این عنوان مخاطب مقامات دولتی و اداری و اشخاص ثالث است. د ركانونهایی كه تعداد اعضایشان زیاد است، رییس كانون برای اداره بهتر امور، اقدام به تشكیل كمیسونهای تخصصی مختلفی در داخل هیأت مدیره میكند و هرسال اعضای هر كمیسیونی را معین میكند. این كمیسیونها معمولاًجنبه اجرایی یا فنی و حتی مشورتی دارند اما میتوانند، درصورت تفویص اختیارات از سوی رییس كانون، قدت تصمیمگیری نیز داشتهباشند.

از وظایف مهم هیأت مدیره كانون وكلا تضمین آموزش تخصصی وكلا در هر سطح، به وسیله برگزاری كنفرانسها یا سمینارهای متعدد درباره موضوعات متفاوت و بویژه آموزش حرفهای متقاضیان پروانه وكالت است. وظیفه مهم دیگر نیز تنظیم و تكمیل و نظارت دایم بر اجرای آیین وظایف صنفی وكلای عضو آن است. این دو فعالیت اساسی كانون وكلا به ترتیب موضوع فصول بعدی است.

2ـ نظارت كانون وكلا بر آموزش حرفه، به منظور حفظ كیفیت و كارآیی شغل وكالت

آموزش و تربیت حرفهای وكلای دادگستری به عهده كانون وكلا است. هركانونی در فرانسه بدین منظور مراكز آموزشی تحت عنوان «مركز آموزشی حرفهای وكلای دادگستری» دایر كردهاست تا این آموزش را برای داوطلبان حرفه وكالت در حوزه خود تضمین نماید. این مراكز آموزشی تحت نظر كانون مربوطه اداره شده و برنامه آموزشی آنها توسط آن كانون تنظیم و تدریس میگردد.

الف) شرایط مقرر برای ورود به مركز آموزشی حرفهای وكلای دادگستری

قانون شرایط كلی را برای ورود به این مراكز آموزشی تعیین كردهاست. این شاید تنها مرحله آموزش حرفهای وكلا است كه از انحصار كانون خارج میباشد. طبق قانون، داوطلبان ورود به این مراكز باید دارای درجه فوقلیسانس حقوق یا معادل آن بوده و قاعدتاً دوره آمادگی یكساله را در مؤسسات مطالعات قضایی وابسته به دانشكدههای حقوق گذرانده و نهایتاًامتحانات ورودیه به مركز آموزشی حرفهای وكلا را با موفقیت پشتسر گذارد. پس از تصویب قانون 1990، كسانی كه دارای درجه دكترای حقوق هستند از گذراندن دوره آمادگی و دادن امتحان ورودیه معاف بوده و میتوانند مستقیماً درمراكز آموزشی برای گذراندن دوره آموزش حرفهای ثبتنام كنند.

از شرایط دیگر قانونی این است كه داوطلب حرفه وكالت در فرانسه باید تبعه فرانسه یا یكی از كشورهای اتحادیه اروپا باشد. البته این شرط در عمل قاطعیت نداشته و موارد استثنایی، حتی در خود مفاد قانون، پیشبینی شدهاست (مثلاً اتباع دیگر كشورهایی كه بطور متقابل چنین مزایایی را برای اتباع فرانسه پیشبینی میكنند).

برای ورود به مركز آموزشی كانون، داوطلب باید گواهی عدم سوءپیشینه خود را ارایه دهد. طبیعی است كه كسی كه اشتیاق و تمایل به دفاع از حقوق سایرین را دارد، نباید خود قبلاً حق كسی را ضایع یا قواعد اجتماعی را بهطور جدی نقض كردهباشد.

داوطلبی كه همه شرایط فوقالذكر را داشتهباشد وارد مركز آموزشی كانون شده و زیرنظر كانون، به عنوان «شاگرد وكالت» در این مركز به قصد كسب پروانه وكالت آموزش میبیند.

ب) دوره آموزش حرفهای وكلای دادگستری زیرنظر كانون

این دوره شامل دروس، كنفرانسها و تمرینهای عملی در زمینههای متعدد رشته حقوق و حرفه وكالت میباشد. نكته قابل توجه این است كه طی این دوره، جنبههای عملی، فنی و تخصصی به شاگردان وكالت آموخته میشود. با توجه به شرایط لازم برای ورود به این دوره، تصور میشود «شاگردان» از معلومات حقوقی پایه برخوردارند و رشته حقوق را به طور نظری در دانشكده آموختهاند. لذا باید دراین مرحله فقط بر جنبه عملی تأكید كرد و آنان را برای اجرای حرفه آینده خود تربیت كرد.

در آغاز این دوره، شاگردان وكالت در مقابل ریاست دادگاه استیناف حوزه قضایی مربوطه و ریاست كانون وكلای مربوطه به طور دستجمعی سوگند یاد میكنند كه وظایف خویش را با حسن نیت انجام داده و هیچ اسراری كه در طول این دوره، هنگام مطالعه پروندهای از آن باخبر میشوند را جایی افشا ننمایند.

شاگردان وكالت در گروههای متفاوتی براساس درجه تحصیلات، تخصص درسی، سن یا سابقه شغلی تقسیم میشوند. برای هر گروهی زمانهای خاصی برای آموزش تعیین میگردد. كلاسها و كنفرانسها عمدتاً توسط وكلای دادگستری یا قضات برگزار میشود. در كلاسها نحوه تشكیل و مدیریت پرونده، طرز برخورد با موكل از ابتدا تا پایان پرونده، طریقه تنظیم لایحه و ارایه استدلالات و كلاً و هرچه كه به پیگیری یك پرونده مربوط میشود تدریس میشود و شاگردان وكالت باید این آموختهها را در تمرینهای متعدد آن هم در زمینههای گوناگون (مدنی، تجاری، كار، كیفری، اداری و …) به اجرا درآورند. موضوع بعضی كلاسها آموزش حرفهای فنی است، نظیر طرز صحبت و بیان در حضور جمع و نحوه دفاع در دادگاه و درحضور قاضی. «شاگردان» برای تمرین این قبیل دروس در دادگاه حضور یافته و در مقابل قاضی محاكمهای را صحنهسازی كرده و در دعوایی فرضی از پروندهای كه قبلاً روی آن كاركردهاند دفاع میكنند. كنفرانسها درباره موضوعات مختلف و بااهمیت متفاوت برگزارمیشوند و اصولاً سعی دارند، بهغیراز آشنایی حضار با موضوعات كلی نظیر وظایف صنفی یا مقررات اروپایی، تحولات اخیر حقوقی را برای آنان تشریح و نقد كنند.

شاگردان وكالت در این دوره آموزشی حداقل دو ماه نزد محاكم قضایی معین یا نزد وكیلی كارآموزی میكنند و در پایان این كارآموزی باید گزارشی از كارهای انجام داده و تجربه كسب كرده ارایه دهند. «شاگردانی» كه دارای درجه دكتری میباشند از كارآموزی معاف هستند.

این دوره آموزشی به طور فشرده حدوداً پنجماه، به اضافه دو ماه كارآموزی، طول میكشد اما در مجموع درطول یك سال سپری میشود. درپایان این دوره، داوطلبان امتحاناتی برای دریافت «گواهی قابلیت برای حرفة وكالت دادگستری»، كه معادل پروانه وكالت است، را میگذرانند. این امتحانات برای آموزش دیده جنبه عملی دشاته و شامل تمرینهای كتبی و شفاهی میباشد.

پ) صدور پروانه وكالت و ادای سوگند وكالت دادگستری

شاگردان وكالتی كه با موفقیت امتحانات مركز آموزشی حرفهای وكلا را میگذرانند، از كانون وكلا «گواهی قابلیت برای حرفة وكالت دادگستری» را دریافت مینمایند. بعضی اشخاص به لحاظ شغل قبلیشان، استثنائاً از دریافت گواهی مزبور برای ورود به حرفه وكالت دادگستری معاف هستند. از قبیل قضات سابق، اساتید دانشگاه و آووئهها (Avoues) نزد دادگاه استیناف.

برخلاف ایران، اخذ گواهی قابلیت یا به عبارت دیگر پروانه وكالت در فرانسه به معنای ورود به صنف وكلای دادگستری نیست. دارنده پروانه میباید سپس در دفتر وكالتی یا نزد وكیلی كار پیداكرده و نسخهای از قرارداد كار خود و مشخصات كارفرما را به كانون جهت تأیید ارایه دهد. پس از تأیید اشتغال توسط كانون، تاریخی برای ادای سوگند تعیین میشود و متقاضی در روز مقرر در دادگاه استیناف مربوطه حضور یافته و درمقابل ریاست دادگاه و ریاست كانون وكلایی كه عضو آن میشوند بهطور انفرادی سوگند یاد میكنند.

متن سوگند وكلای دادگستری در فرانسه به شرح زیر است: «من به عنوان وكیل دادگستری سوگند یاد میكنم كه حرفه خود را براساس متانت، وجدان، استقلال، درستكاری و انسانیت انجام دهم». متن این سوگند تعدادی از اصول مهم حرفه وكالت در فرانسه را یادآور میشود.

شخص قسم خورده از این پس حرفه وكالت دادگستری را رسماً پذیرفته، اما ازنظر كانون به عنوان وكیل كارآموز مشغول بهكار میشود.

ث) كارآموزی وكالت دادگستری در فرانسه

دراینجا نباید دوره كارآموزی در فرانسه را با كارآموزی وكالت در ایران تشبیه كرد زیرا این دوره برای وكیل فرانسوی پس از دریافت پروانه وكالت آغاز میشود و نه قبل از آن و برای دریافت آن. درنتیجه، تفاوت اساسی كه باید بدان اشاره كرد این است كه وكیل كارآموز در فرانسه درمقام وكیل عمل میكند و دارای تقریباً تمامی اختیارات و وظایف یك وكیل میباشد، درحالی كه در ایران چنین نیست.

از آنجا كه حرفه وكالت دادگستری مسؤولیت شخصی و اجتماعی زیادی را دربردارد، اعتقاد براین است كه وكیل باید در ابتدا نزد وكیل یا وكلای باتجربهای آغاز بهكار كند و مدتی زیرنظر آنان شاغل باشد تا تجربه كسب كند. بدین لحاظ و به منظور حمایت از منافع موكلان، قانون وكلایی كه جدیداًوارد حرفه شدهاند را به مدت دو سال از داشتن دفتر شخصی منع كردهاست و كانون وكلا را مأمور نظارت براین ممنوعیت كردهاست. بنابراین منظور در اینجا از وكیل كارآموز وكیلی است كه این دوره دوساله، اشتغال اجباری نزد وكیل باتجربهای را طی میكند. لازم به ذكر است كه عنوان كارآموز برای وكیل فرانسوی فقط در روابطش با كانون و همكاران خود مطرح است؛ برای اشخاص ثالث و بویژه موكل خود، او به عنوان وكیل دادگستری عمل میكند و نیازی به شرح وضعیت خود در مقابل كانون را ندارد. به همین دلیل روی كارت ویزیت خود عنوان وكیل دادگستری را قید میكند.

معذالك، در این مدت دوساله كارآموزی، وكیل تازهكار موظف است در تعداد معینی كلاس آموزش حرفهای و تخصصی یا كنفرانسها حضوریابد. هدف از این آموزش تكمیلی، تقویت معلومات حقوقی وكلای كارآموز است.

پس از این دوره دوساله، وكیل كارآموز گزارشی از وكیل سرپرست خود درباره فعالیتش طی دوره كارآموزی را به كانون وكلا ارایه داده و از كانون درخواست صدور گواهی پایان دوره كارآموزی را مینماید. شایان ذكر است كه دوره كارآموزی از لحاظ مالیاتی و همچنین مخارج كانون مزایای زیادی دارد، لذا درگذشته بسیاری از وكلا سعی داشتند این دوره را تاحد امكان، یعنی تا سه یا حتی پنج سال به درازا كشانند، تا اینكه چندسال پیش كانون مدت این دوره را به دوسال محدود ساخت.

پس از آن، وكلایی كه مایل باشند میتوانند به تنهایی یا بایك یا چند تن از همكاران دفتر وكالتی را دایركرده و به طور مستقل فعالیت خود را ادامه دهند.

ح) اعطای درجه تخصص به وكلا

پس از اصلاح 1990 و پیرو بخشنامه مورخ 8 ماه ژوئن 1993 میلادی، وكلای دادگستری در فرانسه میتوانند دربعضی زمینههای حقوقی یا قضایی درجه تخصص دریافت نمایند. این درجة صرفاً افتخاری، برای وكلایی درنظر گرفته میشود كه در انجام حرفه خود در زمینه خاصی تجربه و یا سهرتی كسب كردهاند. كانون وكلا، پس از ارزیابی و تأیید تجربه و صلاحیت متقاضیان، امتحاناتی برگزار میكند و درصورت موفقیت شركتكننده، به او درجه افتخاری متخصص در رشته موردنظر را اعطا میكند. به عنوان مثال، بعضی رشتههای تخصصی عبارتند از : حقوق كیفری، حقوق عمومی، حقوق تجاری، حقوق شركتهای تجاری، حقوق مالیاتی، حقوق كار، حقوق روابط بینالمللی، یا حقوق محیط زیست و حقوق املاك و مستغلات.

1ـ نظارت انتظامی كانون براجرای حرفه وكالت، به منظور حفظ شأن و اعتبار شغل

كانونهای وكلا در فرانسه بر عملكرد اعضای خود و رعایت مقررات حاكم بر شغل آنان نظارت میكنند و بدین منظور، درمواقع بروز تخلف، به صورت محكمه انتظامی وكلا عمل میكند.

هركانونی از تشكیلات انتظامی برخورداربوده و هر ساله هیأت مدیره كانون اعضای اصلی و علیالبدل آن را انتخاب و از میان آنان رئیسی تعیین مینماید و اسامی آنان را در بولتن كانون منتشر میكند.

هركانونی دارای چند تشكل انتظامی بوده كه تعداد آنها نسبت به اهمیت

كمّی كانون متفاوت است. هریك از این تشكلها تحت ریاست یكی از رؤسای سابق كانون كه عضو فعلی هیأت مدیره باشد اداره میشود كه این بیانگر اهمیتی است كه برای اینگونه فعالیتهای كانون قائل شدهاند. رییس هر تشكل انتظامی بویژه بر رعایت آیین دادرسی و ابلاغ تصمیمهای محكمه نظارت میكند.

رئیس كانون، پروندههای مطروحه را میان تشكلهای انتظامی –براساس معیاری كه خاص هر كانونی است- توزیع میكند. درصورتی كه محكمه هنگام بررسی پروندهای به دلیل بغرنجی یا اهمیت قضیه صلاح بداند، میتواند آن را به تشكل انتظامی عامی (formation pleniaire) كه از اعضای كلیه تشكلهای انتظامی تشكیل میشود، ارجاع دهد.

مراحل دادخواهی و دادرسی مقابل محاكم انتظامی كانون وكلا در فرانسه به ترتیب ذیل است.

الف) تحقیقات درخصوص تخلفات صنفی

رئیس كانون پیرو درخواست دادستان كل یا شكایت هرشخصی كه ذینفع باشد، و یا با ابتكار عمل خود اقدام به تحقیق درباره عملكرد و رفتار وكیل مینماید. او در عمل این تحقیق را به یكی از اعضای شورای نظام یا هیأت مدیره واگذاركرده و او را مأمور میكند تا گزارشی دراین باره ظرف مدت معینی به وی ارایه دهد.

رئیس كانون، پس از مطالعه گزارش تحقیق، میتواند بنابه تشخیص خود پرونده را بایگانی كرده و به قضیه خاتمه دهد یا اینكه آن را به شورای نظام جهت رسیدگی ارجاع دهد. دبیرخانه رئیس كانون شاكی پرونده –اعم از شخصی یا دادستانی- و همچنین وكیل مورد تحقیق را از تصمیم خود مطلع میسازد.

درصورتیكه ریاست كانون تشخیص دهد علایمی درجهت تخلف وكیل مورد تحقیق وجوددارد پرونده را به محاكم انتظامی ارجاع میدهد و سپس مرحله بازرسی انتظامی آغاز میشود.

ب) بازرسی انتظامی

بهغیراز مواردی كه از سوی رئیس كانون ارجاع میشود، شورای نظام كانون میتواند به درخواست دادستان كل و یا حتی با ابتكار عمل خود اقدام به بازرسی انتظامی كند. دراین مرحله، رئیس كانون تشكل انتظامی كه مأمور رسیدگی به پرونده میشود را تعیین مینماید. شورای نظام، بازرسی را به یك یا چندنفر از اعضای محكمه انتظامی تعیین شده – و گاهی هم به تشكلهای دیگر- محول كرده و یكی از آنان را مأمور تهیه گزارشی در این باره میكند.

به محض ارجاع پرونده به تشكل انتظامی، تصمیم كانون دال بر پیگیری قضیه به وكیل مربوطه به وسیله نامه سفارشی ابلاغ میشود و دراین نامه موضوع شكایت و گزارشی خلاصه و دقیق از اتهامات وارده درج میگردد. طبق قانون، باید در این نامه الزاماً قیدشود كه وكیل متهم میتواند از خدمات وكیل دیگری در دفاع از خویش استفاده نماید.

وكیل مورد اتهام یا وكیل او میتوانند از ابتدا پرونده را مطالعه نمایند. درصورت ارجاع پرونده از سوی رئیس كانون، گزارش تحقیق اولیه نیز در پرونده خواهدبود. رونوشت هرمدرك و سندی، درصورت درخواست وكیل، دراختیار وی قرار میگیرد.

بازرسی انتظامی در غالب جلسات استماع و به صورت متعارض (contradictoire) انجام میگیرد، یعنی كه طرفهای اختلاف استدلالهای خود را در مقابل تشكل انتظامی ارایه و از موضع خود دفاع میكنند. تشكل انتظامی میتواند به تشخیص خود یا به درخواست شاكی یا وكیل متهم، هرشخص ثالثی را به جلسه دعوت كرده و بیانات یا شهادت وی را در تصمیمگیری خود مدنظر قراردهد. دادگاه انتظامی میتواند حتی اشخاص ثالث را با وكیل مورد بحث روبهرو كند. ازهمه جلسات استماع، صورتجلسهای تنظیم میشود و به امضای اشخاص حاضر میرسد.

گزارشگر محكمه گزارشی تهیه كرده و همراه با كلیه مدارك و اسناد لازمه، آن را به رئیس كانون و رئیس محكمه انتظامی ارائه میدهد. درصورتیكه اعتقاد وی بروجود تخلف از جانب وكیل باشد، باید در گزارش خود تخلف صنفی موردنظر و همچنین اساس قانونی آن را به طور دقیق ذكرنماید.

بنابه تشخیص رئیس كانون یا رئیس تشكل انتظامی، پرونده مطروحه یا بایگانی شده و تعقیب انتظامی علیه وكیل خاتمه یافته، یا اینكه پرونده برای رسیدگی به محكمه انتظامی ارجاع میشود.

پ) روند دادرسی در مقابل تشكل انتظامی كانون

دراین مرحله، وكیل مورد تعقیب به محكمه انتظامی كانون رسماً احضار میشود. این احضاریه باید حداقل هشت روز قبل از تاریخ جلسه محكمه به وكیل مربوطه ابلاغ شود و باید الزاماً موارد اتهام وارده و اساس قانونی هریك از آنها به طور دقیق ذكر شدهباشد. ضمناً حق او برای استفاده از همكاری وكیل دیگری به منظور دفاع از خویش باید یادآوری شود. دیگر اینكه دراین احضاریه باید قیدشود كه وكیل مربوطه یا وكیل او میتوانند هرزماناز محتوای گزارش بازرسی اطلاع یافته و نسخهای از آن در اختیارشان قرارگیرد.

وكیل احضارشده یا وكیل مدافع او در جلسه محكمه در تاریخ مقرر حاضر میشود. درصورتی كه گزارشگر بازرسی انتظامی از اعضای محكمه باشد، درهیأت دادرسان محكمه نخواهدبود و عضو علیالبدل جانشین وی میشود. درمقررات صنفی كانون پاریس آمدهاست كه چنانچه تعداد اعضای تشكل انتظامی از نه نفر تجاوز كند،همه آنان در شور شركت كرده و اظهارنظر میكنند ولیكن فقط نه نفر آنان كه از قبل تعیین شدهاند در رأیگیری شركت میكنند.

به منظور حفظ اسرار شغلی و احترام اعضای كانون و همچنین برای حفظ منافع اشخاص ثالث، جلسات محكمه كانون علنی نیست، مگر درصورت درخواست كتبی وكیل مورد محاكمه. وكیل اخیرالذكر یا وكیل مدافع او با لباس وكالت در جلسه حضور مییابد، مگراینكه پروانه وكالت متهم توسط كانون معلق شدهباشد.

درآغاز جلسه، رئیس محكمه انتظامی از گزارشگر درخواست مینماید گزارش خود را قرائت كند. سپس رو به وكیل كرده و از وی سؤالات لازم برای كشف حقایق میكند. پس از شنیدن پاسخ، از وكیل مورد محاكمه یا وكیل او میخواهد دفاعیات خود را شفاهاً ارائه دهد. پس از این، محكمه ختم جلسه را اعلام میكند، به طوری كه همیشه وكیل مورد محاكمه حرف آخر را زدهباشد. محكمه میتواند، در مواقعی كه تشخیص میدهد قضیه كاملاً روشن نیست، وقت جلسه دیگری برای استماع شهادت شهود تعیین كند.

در پایان جلسه، اعضای تشكل انتظامی گردهم آمده و شور میكنند. بحث آنان پشت دربهای بسته و به صورت محرمانه انجام میشود. گزارشگر بازرسی انتظامی در بحثها شركت كرده ولی حق رأی ندارد. تصمیم محكمه در زمینه انتظامی كتباً به اطلاع وكیل مربوطه و دادستان كل میرسد. شاكی، درصورتی كه شخص ثالثی باشد، هنگام قطعیت حكم صادره از آن باخبر خواهدشد.

ح) مجازاتهای انتظامی اعمال شده توسط كانون

مجازاتهای انتظامی كه كانون میتواند درمورد وكلای عضو اعمال كند معمولاً عبارتنداز : تعلیق موقت پروانه وكالت، ممنوعیت موقت از انجام حرفه و لغو دایمی پروانه.

كانون میتواند به تشخیص خود، یا به درخواست دادستان كل، وكیلی كه مورد تعقیب كیفری یا انتظامی قرارگرفته را از ادامه انجام حرفه وكالت به طور موقت معلق سازد (Suspension provisorie). این اقدام كه در ماده 23 قانون پیشبینی شدهاست در اصل به منظور تنبیه وكیل نیست، به خصوص اینكه شخص مورد تعقیب قضایی تا صدور حكم محكومیت احتمالی از اصل برائت بهره میبرد. تعلیق موقت وكیل تدبیری در جهت حمایت از منافع اشخاص ثالث بوده و صرفاً جنبه تأمینی دارد. وضعیت تعلیق به محض خاتمه دعوای كیفری یا انتظامی یا هرزمان كه كانون صلاح بداند پایان مییابد.

تفاوت وضعیت میان تعلق پروانه وكالت و ممنوعیت موقت اشتغال (Interdiction temporaire) این است كه مجازات اخیر نه در هر شرایطی بنا به تشخیص كانون، بلكه تنها در پایان دادرسی از سوی تشكل انتظامی كانون قابل اعمال است. در صورتیكه محكمه انتظامی كه بر صحت تخلف وكیل رأی صدر نماید، میتواند وی را موقتاًاز ادامه وكالت منع كند. حكم انتظامی مدت ممنوعیت اشتغال وكیل متخلف را تعیین میكند.

وكلایی كه مشمول تصمیم انتظامی دال بر تعلیق پروانه یا ممنوعیت موقت میشوند، باید پروندههایی را كه به عهده دارند برای مدت تعلیق یا ممنوعیت به وكیل یا وكلای دیگری واگذار نمایند تا منافع موكلانشان به مخاطره نیافتد.

شدیدترین مجازاتی كه تشكل انتظامی كانون میتواند در پایان مرحله دادرسی انتظامی علیه وكیل دادگستری حكم دهد لغو پروانه او و به اصطلاح «خط خوردگی» (Radiation) نام او از اسامی عضو كانون میباشد. درنتیجه چنین حكمی تمامی اختیارات وكیل محكوم در پروندههای محوله از او سلب میشود و او دیگر نمیتواند شغل وكالت را ادامه دهد. طبیعی است كه مجازات چنین سنگینی در ازای تخلفات سنگین اعمال میشود.

چنانكه گفتهشد، هدف از اعمال مجازاتهای انتظامی توسط كانون رعایت بیشتر قوانین و مقررات انتظامی از سوی وكلا است زیرا رفتار درست و قانونمند آنان ضامن اعتبار و شأن این حرفه درنزد افراد جامعه میباشد. بنابه گفته فیودور داستایفسكی نویسنده مشهور روسی، برای اینكه دیگران به ما احترام بگذارند باید اول خودمان برای خود احترام قایل باشیم. احترام به خود و به صنف خود برای وكیل دادگستری، مستلزم رعایت مقررات شغلی خود است. البته این در صورتی است كه مقررات شغلی نیز درجهت ارتقا یا حفظ جایگاه والای حرفه وكالت در جامعه گام بردارد، یعنی اینكه ضمن تأمین منافع مشروع موكلان، از حقوق وكلای دادگستری در حین انجام حرفة بسیار حساسشان از نقطه نظر اجتماعی،حمایت كرده و استقلال و آزادی عمل آنها را به منظور حسن انجام مأموریتشان محترم شمارند.