مسئولیت پزشکان

یکی از مهمترین حوزه های مسئولیت، مسئولیت پزشکان در قبال بیمار است، چرا که در اغلب عرصه ها دعوا بر سر مال است و در این حوزه مهمترین دارایی انسان یعنی جان مطرح است. منظور از مسئولیت پزشک، پاسخگویی وی در قبال خساراتی است که در نتیجه عدم تخصص کافی ، بی مبالاتی یا بی احتیاطی و یا عدم رعایت نظامات دولتی، به بیمار وارد می‌گردد.

به نظر می‌رسد مسئولیت پزشک در برابر بیمار از جمله مسئولیت های قراردادی می باشد، هرچند نظرات دیگری نیز در این عرصه وجود دارد، لکن این نظر قوی تر است؛ در بحث مسئولیت قراردادی، موضوعی مطرح است تحت عنوان تعهد به نتیجه و تعهد به وسیله، منظور از تعهد به نتیجه آن است که شخص متعهد می شود نتیجه ای را برای دیگری رقم بزند و در صورتی که به دلیل غیرقابل توجیهی موفق نشود، مسئول خواهد بود. اما در تعهد به وسیله، وی متعهد به استفاده از همه توان خود در رسیدن به نتیجه می باشد، لکن اگر با وجود حداکثر تلاش خود، بازهم به نتیجه مورد نظر نرسد، مسئولیت نخواهد داشت. تعهد پزشک در زمره تعهد به وسیله می باشد، یعنی پزشک موظف است تمام توانایی و تلاش خود را به کار ببندد تا جان بیمار را نجات دهد؛ اما اگر با وجود تلاش وی بیمار فوت کند، نمی‌توان پزشک را مسئول دانست. مگر اینکه تخصص کافی نداشته باشد یا بی مبالاتی و بی احتیاطی کرده باشد و یا نظامات دولتی که برای کار وی تنظیم شده است زیر پا گذارده باشد؛ البته باید توجه داشت که هرگونه اقدام به درمان یا جراحی باید در صورت هوشیاری وی با اذن خود بیمار و در صورت ناتوانی بیمار جز در موارد اورژانس که به نزدیکان وی دسترسی نیست، با رضایت آنها انجام شود؛ این موضوع از قدیم نیز در فقه مطرح بوده است، چنانکه ابن ادریس حلی گفته است که پزشکی در صورت مهارت و دانایی و اخذ رضایت از بیمار، به چند دلیل، ضامن نیست، که در بیان دلایل اذن بیمار را مسقط ضمان می داند.

اما به هر حال پزشک قبل از جراحی باید از بیمار یا همراه وی رضایت نامه و برائت نامه، هردو را اخذ نماید، چراکه رضایت نامه به معنای رضایت بیمار به اقدام برای درمان وی است و برائت نامه به این معناست که چنانچه پزشک همه قواعد و مقررات را قانونی و نظامات حرفه ای را رعایت کرد و از تخصص کافی نیز بهره مند بود؛ اما بیمار آسیب دیده یا درگذشت، وی مسئول نخواهد بود.

خدایار سعیدوزیری- روزنامه آفرینش